Ayak bileği eklemi tibia, fibula ve talus olarak adlandırılan 3 kemik tarafından oluşur ve bu kemikler çeşitli bağlar ile birbirlerine bağlanmışlardır. Bu bağlar ayak bileği ekleminin hareketlerini kontrol etmeye yardımcı olurlar ancak bu bağların ters bir hareket veya düşme gibi bir travma esnasında sınırlarını zorlayacak şekilde esnemeleri hasar görmelerine ve yırtılmalarına neden olabilir. Bu durum ayak bileği burkulması olarak adlandırılır.
Ayak bileği burkulmaları ile günlük hayatta sıklıkla karşılaşılır ancak burkulmanın şiddetine göre şikayetler, iyileşme süresi ve tedavi şekli değişkenlik gösterebilir.
Ayak bileği çevresinde şişlik en sık karşılaşılan bulgudur. Ayak bileği hareketleri ağrılıdır ancak hasta genellikle ayağının üzerine basabilir. Ağrının yeri ve şiddeti yaralanmanın şekline ve ciddiyetine göre farklılık gösterebilir. Burkulma sonrasında hastanın ayağına yük verememesi durumunda doktor kontrolü geciktirilmemelidir.
Ayak bileği burkulmalarında tanı hikaye ve fizik muayene ile konulmakla beraber özellikle kırık şüphesi olan durumlarda ayak bileği röntgenleri ile ek değerlendirme yapılabilir. Ciddi bağ yaralanmaları, ayak bileği eklem kıkırdağı hasarı gibi daha ciddi yaralanmalardan şüphelenilmesi durumunda ise manyetik rezonans görüntüleme (MR) ile detaylı inceleme yapılması gerekli olabilir.
Uygun tedavi edildiği taktirde ayak bileği burkulmalarının büyük bir çoğunluğu herhangi bir kalıcı hasar bırakmadan iyileşirler. Burkulma sonrası erken dönemde ilk amaç ağrı ve şişliğin giderilmesidir.
Bu amaçla istirahat, buz uygulaması, elastik bandaj ile kompresyon uygulaması ve etkilenen ekstremitenin yüksekte tutulması gerekir. Bu dönemde yine yaralanmanın şiddetine göre koltuk değneği, yürüme botu veya bileklik kullanılması önerilebilir.
Ağrılı dönemin ardından eklem hareketlerinde bir kısıtlılık oluşmaması için ayak bileği hareket açıklığı egzersizlerine başlanır. Bu dönemde fizik tedavi desteği alınması şikayetlerin daha hızlı kontrol altına alınmasına yardımcı olur.
Yaralanmanın derecesi ne olursa olsun, iyileşme 3 aşamada gerçekleşir. Birinci evrede istirahat, buz uygulaması, bandaj uygulamaları ve yüksekte tutmak yeterlidir. Ardından ayak bileği hareket açıklığının sağlanması, kuvvetlendirme ve esnekliğin sağlanması gelir.
Aktivitelere kademeli dönüş ile de son aşama tamamlanır. Bu aşamalar basit bir burkulmada 2 hafta içerisinde geçilirken, ciddi yaralanmalarda 6 ile 12 hafta arasında sürecek bir tedavi gerektirebilir.
Cerrahi tedaviye ise nadiren ihtiyaç duyulur. Cerrahi dışı tedaviye yanıtsız kalınması, fizik tedaviye rağmen tekrarlayan ayak bileği burkulmaları olması veya eklem kıkırdağında burkulma sonrasında hasar oluşması durumunda cerrahi tedavi planlanabilir.
• Egzersiz ve fiziksel aktiviteler öncesinde iyi ısınmak
• Yapılan aktiviteye uygun ayakkabı giymek
• Spor yapılan veya yürünen zemine dikkat etmek
• Ayak bileği çevresindeki kasları kuvvetlendirmek
• Yorgun hissetmeye başlandığı anda aktivitenin azaltılması veya durdurulması
