Ayak bileği cerrahisi yeni bir kavram mıdır?

Ayak cerrahisi ortopedi ve travmatolojinin bir işidir. Son zamanlarda bu konuya özel tecrübesi olan ortopedistlerin ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Yaklaşık elli senedir Amerika’da otuz senedir Avrupa’da söz konusudur. Ülkemizde de 10-15 senedir bu konuya özel eğilen ortopedi uzmanları vardır. Nasıl diz, kalça ve omurgayla uğraşan ortopedi doktorları varsa, artık ayak ve ayak bileğiyle uğraşan ayak cerrahları da vardır.

En sık hangi ayak bileği ve ayak rahatsızlıklarıyla karşılaşılmaktadır?

Ayak ve ayak bileğini ilgilendiren her türlü kemik ve kemiğin etrafını saran yumuşak doku denen tendonlar, bağlar, kıkırdak, eklem kıkırdakları bunlara ait her türlü problemle ayak cerrahisi ilgilenmektedir. Her türlü deformasyon, bu nörolojik bir deformasyon da olabilir diyabetik ayağa bağlı bir deformasyon da olabilir. Romatolojik hastalıklara bağlı bir deformasyon da olabilir veya kıkırdak problemleri de olabilmektedir. Ayak aslında muhteşem bir yapıdır. Ayakta otuz tane eklem vardır ve tüm vücudumuzdaki kemiklerin dörtte biri ayakta bulunmaktadır. Bu otuz eklemin her biri kıkırdakla kaplıdır. Bunlara ait problemlerin yanında tırnak problemleri, parmaktaki ve topuktaki her türlü deformasyon, topuk kırıkları, ihmal edilmiş kırıklar, yanlış kaynamalar, bağ kopmaları, tendon problemleri, spor yaralanmaları, doğuştan kısa kalma problemi, doğuştan çarpık ayak bu ayak deformasyonları arasında bulunmaktadır.

Ayak deformasyonları neden olur? Şekil bozuklukları neden ortaya çıkar?

Bunlar genellikle genetik kodlarda bulunduğu için olur. Onun dışın ayakkabı bunu sadece hızlandırır. Genetik kodlarda yoksa dar burunlu yüksek topuklu ayakkabı giyilse bile olmayabilir. Ama genetik kodlarda varsa ve böyle ayakkabılar giyiliyorsa o zaman bu hızla ilerleyecektir. İleri yaşlarda görülen parmak parmak üstüne bindiği durumlar bu şekilde ortaya çıkmaktadır. Bunun dışında özellikle romatolojik hastalıklar olmak üzere bazı sistemik hastalıklar sonucu, diyabet gibi iltihaplı romatizma gibi hastalıklar sonucu bu deformasyonlar ortaya çıkabilmektedir.

Bu deformasyonlar düzeltilebilir mi?

Bu deformasyonlar düzeltilebilmektedir. Ancak estetik amaçlı yapılması önerilmemektedir. Özellikle bu başparmaktaki çıkıntı eğer ağrıya neden oluyorsa ve çok fazla ilerleyeceğine, yaşlılıkta problem oluşturacağına inanılıyorsa düzeltilir.

Düz tabanlık tedavi gerektirir mi? Düzeltilebilen bir durum mudur?

Düz tabanlık; çocuklarda ve erişkinlerde görülen düz tabanlık olarak ikiye ayrılır. Çocukken veya gençken normal ayaklara sahip olunabilir. Ancak bu ömür boyu buna sahip olunacağı anlamına gelmemektedir.  Özellikle 35’li yaşlardan sonra ayakta düz tabanlık oluşabilir. Onun için bunu çocukluk düz tabanlığından ayırmak gerekir. Çocukluk düz tabanlığının çoğu genellikle cerrahi bir ameliyat gerektirmemektedir. On kişiden birinde belki gerekmektedir. Fakat bugün ameliyatlarla uygun kişilerde eğer gerekiyorsa tamamen normal hale döndürülebilir ve düz taban bir ayak normal ayak haline getirilebilir. Erişkin düz taban ise genellikle kiloya bağlı, eklemlerin ve tendon denilen yapıların deforme olmasına bağlı ortaya çıkmaktadır. Bunlar da uygun cerrahi tekniklerle normal hale getirilebilir. Yeter ki zamanında müdahale edilebilsin.

Ayak bileği eklemi neden ağrır? Kıkırdak problemleri nedir, nasıl tedavi edilir?

Ayak bileğindeki ağrı genellikle eklem yüzeyini kaplayan kıkırdak denen dokuya ait problemlerden ortaya çıkmaktadır. Örneğin ayak burkulduğunda hiç önemsenmemektedir. Ayağınızda ufak bir ağrı olur, kendiliğinden geçer denir ancak bir süre geçtikten sonra tekrar başlamaktadır. Bu burkulmalar sırasında ayak bileğindeki kıkırdak zarar görmüş olabilir. Bu burkulmadan genellikle 2 ay sonra ortaya çıkmaktadır. Onun için ayak bileği kıkırdağının iyi incelenmesi gerekir.

Artroskopik tedavi ve protez ameliyatları ayak bileğinde de yapılabilir mi?

Artroskopi, herhangi bir eklemin iki adet ufak delikten girilerek incelenmesi ve gerekli müdahalelerin yapılmasıdır. Halk arasında kansız ameliyat denilmektedir. 8 mmlik iki delikten girerek ayak bileği eklemine de artroskopik cerrahi uygulanabilir. Bu yöntem genellikle kıkırdak problemleri için kullanılmaktadır. Hem ayak bileğinin ön kısmına hem de ayak bileğinin arka kısmına ait problemler artroskopik cerrahi ile tedavi edilebilmektedir. Bu minimal invaziv denen, hastayı en kısa zamanda ayağa kaldıran ameliyat şeklidir. Kıkırdak problemi eğer belli bir büyüklüğü aşmamışsa artroskopik yöntemle rahatlıkla tedavi edilebilir. Onun dışında halk arasında kireçlenme denen, eklem kireçlenmesi olarak bilinen dejeneratif artrit durumunda, eklemde yaygın kıkırdak problemi olan durumlarda ayak bileği protezi ile tedavi mümkündür. Günümüzde ayak bileği protezi başarılı bir şekilde yapılabilmektedir.

Diyabetik ayak nedir? Diyabet hastalığı ayakları nasıl etkiler?

Diyabet hastalığı tüm vücudu etkileyen bir hastalıktır. Hem sinir sitemini hem damar sistemini hem de bağışıklık sistemini etkilemektedir. Dolayısıyla ayaklarda etkilenmektedir. Sinirler etkilendiği için ayaklarda çorap şeklinde hissizlik olur, damarlar etkilendiği için dolaşım bozuklukları olur ve bağışıklık sistemi etkilendiği için enfeksiyona meyil olur. Diyabetik ayak demek, bunların sonucunda oluşan komplikasyonlar demektir. Diyabetik ayak; ayakta hissizlik, özellikle parmaklarda olmak üzere ayakta deformasyonlar, yaralar açılması veya kemiğin kendi kendini parçalaması şeklinde ortaya çıkan, çok ciddi durumlara varan bir sekeli anlatmaktadır.